Niksy
powieść obyczajowa, saga rodzinna
Znak
2017
książka, epub, mobi
704
Współczesna Ameryka. Bohaterem powieści jest Samuel, który pracuje jako wykładowca, a jest osobą niezbyt dobrze dostosowaną do współczesności. jego ucieczką od świata jest gra online Elflandia. Wciąż też rozpamiętuje fakt, że w dzieciństwie porzuciła go matka. Jednak fabuła powieści okazuje się znacznie szersza. Wszystko bowiem ma swój początek w roku 1968 w Chicago. A może jeszcze wcześniej w Norwegii w latach czterdziestych, gdy wkraczają Niemcy?
Akcja powieści przenosi nas do współczesnej Ameryki, gdzie mieszka Samuel, który jest niespełnionym pisarzem i znudzonym wykładowcą literatury w college’u, użalającym się nad sobą nieudacznikiem, który chroni się przed rzeczywistością w wirtualnej Elflandii, gdzie zabija potwory i jest członkiem społeczności Elfów. Od lat rozpamiętuje dzień, w którym porzuciła go matka. Wciąż wspomina pierwszy pocałunek z Bethany, którą kochał, a przynajmniej tak mu się wydawało. Jest przeświadczony, że wszyscy, których kochał, zawsze nagle znikali z jego życia. Przypadkiem okazuje się, że los znów zetknie go z matką. Czy zdecyduje się na spotkanie?
Gdy poznajemy bohatera i zaczynamy rozumieć, że powieść ta jest psychodramą w dużej części rozgrywającą się pomiędzy matką, a synem, budzą się też skojarzenia z powieścią „Małe życie”. Ale podobieństwa okazują się pozorne. Yanagihara pisze o Nowym Jorku wypreparowanym z jakichkolwiek realnych wydarzeń politycznych i historycznych. Fabuła, którą skonstruował bardzo przemyślnie Nathan Hill zaczyna się w pierwszym okresie Drugiej Wojny Światowej w Norwegii. To stamtąd pochodzi dziadek Samuela. Frank przybył właśnie stamtąd. I za nim przywędrowała stara wiara w Niksy, czyli Nisse (lub Nøkk), domowe duchy nieco podobne do germańskich skrzatów i słowiańskich Ubożąt. To w zasadzie nie były złe demony, ale lepiej ich było nie drażnić, bo wówczas mogły stać się mściwe i złośliwe. Niksy o których opowiadała Samuelowi jego matka Fae, a jej wcześniej opowiadał ojciec, stały się czymś innym, niż w dawnej nordyckiej mitologii.
Niksy to istoty z mitologii germańskiej, które w Norwegii nazywane są nøkk.
To raczej symbol rozczarowań i konsekwencji, które dotykają ludzi w wyniku niezależnych czasem okoliczności. Tak jak życie dziadka Samuela zostało zdeterminowane jego ucieczką z okupowanej Norwegii, tak los jego matki Fae został przesądzony w 1968 roku w Chicago w okresie demonstracji antywojennych. Tło polityczne tamtych wydarzeń zostało nakreślone bardzo realistycznie i nie zostało ograniczone tylko do lokalnych amerykańskich wydarzeń.
Policjanci słyszeli o radzieckich czołgach przetaczających się w tamtym tygodniu ulicami Pragi i w głębi ducha zazdrościli trochę Rosjanom i ich podziwiali. „Tak, kurwa, właśnie tak to się powinno odbywać”, myśleli. Manifestować druzgocącą siłę.
Przedstawiciele władzy, ci którzy chcą zachowania status quo i boją się, że żądania społeczne zagrażają ich dominacji, zawsze są tacy sami. Manipulują, oszukują, a najchętniej użyliby siły. Motyw polityczny pojawia się ponownie w życiu Fae po czterdziestu latach. To współczesny wątek. Niektórzy twierdzą, ze Nathan Hill wymyślił Trumpa, zanim ten stał się realną postacią. Co prawda „Niksy” to nie jest powieść sensacyjna, ale źle byłoby odbierać czytelnikom możliwość poznawania samodzielnie wielowątkowej fabuły tego dzieła. Zatem przerwę rozważania dotyczące tego wątku.
Powieść Nathana Hilla – wbrew początkowym wrażeniem – jest wielowątkowa i rozbudowana. Relacje Samuela z matką są ważne, ale nie kończy się na nich fabuła. Nie psując odbiorcom wrażeń związanych z odkrywaniem kolejnych niewiadomych, warto zwrócić uwagę na postać Laury Pottsdam. To ambitna, nieuczciwa i niemoralna studentka Samuela, która dopuściła się plagiatu pracy zaliczeniowej. Jest dość charakterystyczną przedstawicielką współczesnej młodzieży z grupy smartfonowych zombie. Jej życie kręci się wokół aplikacji iFeel, w tłumaczeniu polskim nazwanej dość nieszczęśliwie Yestem.
„Niksy” to na pewno jedna z najważniejszych pozycji współczesnej literatury amerykańskiej, z niebanalnym tłem historycznym i politycznym drugiej połowy XX wieku. A jednocześnie to powieść sięgająca najgłębszych przeżyć i emocji człowieka. Odnajdziemy w niej echa także naszych problemów, lęków i uczuć.
Każda prawdziwa zmiana powinna początkowo budzić strach. Jeśli się nie boisz, to znaczy, że nie jest to prawdziwa zmiana.
