Prawiek i inne czasy
literatura piękna
Wydawnictwo Literackie
2015
książka, epub, mobi
300
Prawiek to fikcyjna wieś położona gdzieś w Kieleckiem. Miejsce symboliczne, magiczne w pewien sposób i jednocześnie zwykłe. Codzienność splata się tu z niezwykłością, a rzeczywistość z fantastyką. Powszednie, zwyczajne życie toczy się z dala od wielkich wydarzeń. Od pierwszych lat XX wieku ludzie mieszkający w Prawieku kształtują swój los niezależnie od wielkich wydarzeń historii. Ich dzieje to uniwersalna opowieść o czasie, przemijaniu i ludzkim losie.
Powieść Olgi Tokarczuk „Prawiek i inne czasy” po raz pierwszy została wydana w 1996 roku. Rok później książka rozpoczęła międzynarodową karierę autorki. Zdobyła wiele nagród i została przetłumaczona na ponad dwadzieścia języków. Stała się też istotnym sukcesem komercyjnym. Olga Tokarczuk została nie tylko znaną polską autorką, ale też stała się rozpoznawalną pisarką za granicą. Czytelnik współczesny, skuszony do lektury informacją o nagrodzie Nobla dla autorki, chyba powinien właśnie od tej książki zacząć.
„Prawiek i inne czasy” to dość niezwykły projekt literacki. Prawiek, fikcyjna wieś w centrum Polski nie przypadkiem kojarzy się z Lipcami Reymontowskimi. Fabuła powieści obejmuje czasy od I Wojny Światowej, aż do lat osiemdziesiątych XX wieku i przedstawia losy trzech pokoleń. A więc saga przedstawiająca losy ludzkie w wymiarze podobnym jak „Noce i dnie”. Konotacje literackie w tej powieści – parafrazując Heinricha Bölla – nie są celowe, ani przypadkowe, są po prostu nieuniknione. W pewnym sensie ta powieść staje się zbiorowym portretem ludzi żyjących na polskiej prowincji w dwudziestym wieku.
Wielkie wydarzenia, przełomowe punkty historii, nie są w tej książce niczym więcej, jak tylko tłem. Opowieść snuje się w wymiarze jednostkowym, ludzkim i osobistym. Losy postaci z rodzin Boskich i Niebieskich, kolejnych trzech pokoleń, są z jednej strony metaforą ludzkich losów, lecz z drugiej mają wymiar osobisty i bardzo realny. Choć Tokarczuk odwołuje się do klasyki literatury polskiej, swoją konstrukcję buduje całkiem inaczej, w pewnym sensie w opozycji do tego, co znamy.
Od kiedy pamiętam, chciałam napisać książkę taką jak ta. Stworzyć i opisać świat. Jest to historia świata, który jak wszystko, co żywe, rodzi się, rozwija i umiera.
A zatem mit? Czy to właśnie mit stanął u podstaw fabuły „Prawieku”? Z jednej strony to przypowieść o skomplikowanych ludzkich losach. Ale też jest to powieść psychologiczna. Olga Tokarczuk jest erudytką. Jedną z wielkich i jedną ostatnich. Czytanie tej książki to wielka przygoda także w wymiarze intelektualnym.
